Wolne Forum Gdańsk Strona Główna Wolne Forum Gdańsk
Forum miłośników Gdańska

FAQFAQ  SzukajSzukaj  UżytkownicyUżytkownicy  GrupyGrupy
RejestracjaRejestracja  ZalogujZaloguj

Poprzedni temat «» Następny temat
ŻYDOWSKI CMENTARZ i pierwowzór bohatera filmu Dług
Autor Wiadomość
ezet 

Pomógł: 15 razy
Dołączył: 02 Paź 2008
Posty: 1604
Skąd: Pomorze Gdańskie
Wysłany: 2008-10-31, 20:50   ŻYDOWSKI CMENTARZ i pierwowzór bohatera filmu Dług


Od 1945 r. skarszewski cmentarz żydowski był rozkradany i dewastowany. Jego porządkowanie zainicjował, skazany za podwójne zabójstwo, Sławomir Sikora.


SPŁACAŁ DŁUG NA KIRKUCIE

Na zadrzewionym wzgórzu, między zlikwidowaną linią kolejową Skarszewy-Starogard Danzigi a południowym brzegiem Jeziora Borówno Wielkie, znajdują się pozostałości żydowskiego cmentarza (kirkutu). Założony został po 1772 r., gdy władze pruskie nakazały ludności żydowskiej, mieszkającej na przedmieściach i w okolicach Skarszew, przeniesienie się w obręb murów miejskich. Wtedy przy ulicy Zduńskiej wybudowano synagogę, a nad brzegiem Wietcisy mykwę (łaźnię rytualną). W 1780 r. było w Skarszewach 1325 ewangelików, 394 katolików i 150 Żydów.

Obecnie na kirkucie stoi przy grobie tylko jedna cała macewa (płyta nagrobna). Sporo jest połamanych, rozrzuconych i rozbitych piaskowcowych płyt oraz kilka całych macew, wydobytych spod mchu w ramach porządkowania cmentarza w 2004 r. Wokół widać stare ślady po grobach rozkopanych przez cmentarne hieny.

W publikacjach podaje się, że ogrodzony ceglanym murem żydowski cmentarz został zrujnowany i zdewastowany przez Niemców w 1939 r. Zaprzeczali temu najstarsi mieszkańcy Skarszew i Bączka. Twierdzili, że choć hitlerowcy dokonywali egzekucji Polaków i Żydów obok cmentarza, nie zniszczyli samego kirkutu. Mimo, że nekropolia znajdowała się w lesie należącym do kreisleitera NSDAP Ernsta Gunthera Modrowa, odpowiedzialnego za ogrom zbrodni popełnionych na ludności cywilnej powiatu kościerskiego, nie podzieliła ona losu skarszewskiej synagogi, która uległa zagładzie. Według tych relacji, niszczenie cmentarza żydowskiego nastąpiło dopiero po wojnie. Podobnie, jak na cmentarzu ewangelickim w pobliskim Bolesławowie, dla pozyskania cegły rozebrano murowane ogrodzenie i kaplicę przedpogrzebową oraz zabrano solidną kutą bramę. W latach siedemdziesiątych, gdy likwidowano cmentarz ewangelicki w Skarszewach, wywieziono z kirkutu wszystkie płyty nagrobne, nadające się do wykorzystania przez kamieniarzy. Zostały tylko macewy z bezwartościowego piaskowca.

- Doskonale pamiętam aleję rabinów, z ułożonymi poziomo płytami nagrobnymi z czarnego marmuru i złoconymi inskrypcjami – wspomina wybitny badacz dziejów Kociewia, dr Marek Fota. – W drugiej połowie lat siedemdziesiątych, gdy odwiedziłem żydowski cmentarz nad Jeziorem Borówno, ziemia przy alei rabinów była rozjechana przez ciężki sprzęt, a po płytach nie pozostało śladu.

W 1989 r. skarszewski kirkut wpisano do rejestru zabytków. Wtedy, według Hanny Domańskiej, autorki książek o pomorskich Żydach, stało przy grobach jeszcze około 20 zaokrąglonych od góry macew z piaskowca. Dziś w całości stoi tylko jedna, pozostałe rozbito.

Przez dziesięciolecia cmentarz żydowski ulegał coraz większej dewastacji i zapomnieniu. Dopiero w 2004 roku jego porządkowanie zainicjował, skazany na 25 lat więzienia za podwójne zabójstwo, Sławomir Sikora. Uczestnik jednej z najgłośniejszych spraw kryminalnych lat 90. Na podstawie jego historii zrealizowano słynny film Krzysztofa Krauzego „Dług”. W czasie odbywania kary Sikora przygotował wystawę o holokauście, którą uświetnili swoją obecnością Szewach Weiss, ówczesny ambasador Izraela w Polsce oraz biskup Bronisław Dembowski. Potem od kolegi, który prowadził jego stronę internetową i zbierał podpisy na wniosku o ułaskawienie, dowiedział się o zaniedbanym skarszewskim kirkucie. Korzystając z przerwy w odbywaniu kary zorganizował akcję porządkowania nekropolii. Takimi działaniami spłaca swój dług wobec społeczeństwa. W akcji wzięło udział kilkunastu uczniów z X LO w Danzigu, ich nauczyciele oraz studentka Uniwersytetu Danzigiego, Monika Rode. Niemal miesiąc wycinali gęsto rosnące na cmentarzu krzewy, czyścili porozbijane macewy, wydobywali spod mchu płyty nagrobne i ich fragmenty. Niektóre malowane i złocone, absolutna rzadkość na Pomorzu Danzigim. Przy użyciu profesjonalnego sprzętu wykonano dokumentację fotograficzną. Piękne dzieło, lecz wkrótce po wyjeździe danzigiej ekipy na teren nekropolii wkroczyli wandale …

Sławomir Sikora nie wrócił już do więzienia. Z powodu stanu zdrowia otrzymał przerwę w odbywaniu kary, a w 2005 roku został ułaskawiony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Natomiast skarszewski kirkut, tak jak przed laty, znów znajduje się w opłakanym stanie.

Tekst i foto: Edward Zimmermann
POLSKA Dziennik Bałtycki, Dziennik Kociewski, 31.10. 2008 r.

Slawomir Sikora na okladce nowo wydanej ksiazki.JPG
Plik ściągnięto 31187 raz(y) 30,18 KB

Jedyna stojąca przy grobie cała macewa na skarszewskim kirkucie..JPG
Plik ściągnięto 31187 raz(y) 44,37 KB

Ostatnio zmieniony przez ezet 2011-02-20, 09:19, w całości zmieniany 1 raz  
 
 
Hagedorn 


Pomógł: 3 razy
Dołączył: 08 Maj 2008
Posty: 182
Skąd: Westpreussen
Wysłany: 2011-02-17, 21:09   Re: ŻYDOWSKI CMENTARZ i pierwowzór bohatera filmu Dług

ezet napisał/a:
Na zadrzewionym wzgórzu, między zlikwidowaną linią kolejową Skarszewy-Starogard Danzigi a południowym brzegiem Jeziora Borówno Wielkie, znajdują się pozostałości żydowskiego cmentarza


ponieważ planuję wiosną wycieczkę z aparatem w okolice Skarszew mam pytanie odnośnie dokładnej lokalizacji cmentarza - czy to to miejsce, które zaznaczyłem błękitnym kółkiem na starej mapie?

Borówno Wielkie.JPG
Plik ściągnięto 30117 raz(y) 75,52 KB

 
 
ezet 

Pomógł: 15 razy
Dołączył: 02 Paź 2008
Posty: 1604
Skąd: Pomorze Gdańskie
Wysłany: 2011-02-17, 21:29   

Precyzyjnie zaznaczony kirkut. Droga między jeziorami, to szosa Skarszewy - Starogard. Tuż przed wiaduktem należy skręcić na prawo (jadąc od Skarszew) w polną drogę (biegnącą równolegle do dawnej linii kolejowej) i po chwili jesteś na zabytkowym cmentarzu.
 
 
Hagedorn 


Pomógł: 3 razy
Dołączył: 08 Maj 2008
Posty: 182
Skąd: Westpreussen
Wysłany: 2011-02-18, 07:56   

wielkie dzięki! :-D
planuję wypad wczesną wiosna, bo to najlepsza pora na wizyty na takich cmentarzach - nie ma jeszcze zbyt dużo zieleni!
postaram się wrzucić tutaj kilka zdjęć po powrocie.
 
 
matt honda 

Pomógł: 1 raz
Dołączył: 24 Lut 2011
Posty: 3
Skąd: gd
Wysłany: 2011-02-24, 23:48   

po paru krokach na prawo,masz na poczatek pomnik pomordowanych w drugiej światowej mieszkańców.stoi on jakby na samym srodku dawnej drogi dojazdowej na cmentarz zydowski.
pare lat temu postawiłem tam tablice o tym co znajduje się za nim :)
cmentarza nie ma.jest las.miejsce,resztka kamieni.jako współodpowiedzialny za sprzątanie w 2004 r,uważam ze byl to błąd.oczyszczenie krzewów ,drzew,macew,tylko sprowokowało do potężniejszych zniszczen.no tak pozostały zdjęcia,niezwykle interesujące historie wysnute z danych na płytach,pan mieczysław abramowicz(znany dziennikarz,teatrolog z danziga)udokumentował:) brrr na pograniczu kryminału i horroru:)
ale polecam.a co do artykułu pana zimmermana,hmmm,sławek potrzebował wtedy prasy,to ją otrzymał:)był tam raptem dwie godziny:) ale fakt gości z warszawy sciągnąl.pozdrawiam
 
 
 
Hagedorn 


Pomógł: 3 razy
Dołączył: 08 Maj 2008
Posty: 182
Skąd: Westpreussen
Wysłany: 2011-02-25, 12:56   

matt honda napisał/a:
jako współodpowiedzialny za sprzątanie w 2004 r, uważam że był to błąd. oczyszczenie krzewów, drzew, macew, tylko sprowokowało do potężniejszych zniszczeń

aż przykro to czytać, w jakim my kraju żyjemy??? :-/
 
 
matt honda 

Pomógł: 1 raz
Dołączył: 24 Lut 2011
Posty: 3
Skąd: gd
Wysłany: 2011-02-25, 16:56   

w sumie w normalnym:) kraju.
jeżeli ktoś z kamiennych macew zrobił sobie grilla,albo wstawił w ogrodzenie,to już jego problem.
nie jestem znawcą kultury żydowskiej,ale odwiedzając to miejsce wielekroć po sprzataniu,znajdowałem tam i postępującą dewastacje,ale i kamienie sładane na grobach,wiesz żydzi nie składają kwiatów.
były tam też i znicze,a więc miejsce żyje.takie genius loci.
a co do skarszew,hmmm to małe zagłębie do eksploracji:) ktoś ci podpowie zapewne:) oj bogate,bogate...
 
 
 
naziir 

Wiek: 48
Dołączył: 09 Kwi 2011
Posty: 46
Skąd: Pruszcz Gdański
Wysłany: 2011-04-13, 01:11   

Dorzucę kilka świeżych fotek z kwietnia tego roku. Niestety wykonanych komórką...

Zdjęcie0032.jpg
Plik ściągnięto 29646 raz(y) 104,06 KB

Zdjęcie0031.jpg
Plik ściągnięto 29645 raz(y) 101,61 KB

 
 
 
naziir 

Wiek: 48
Dołączył: 09 Kwi 2011
Posty: 46
Skąd: Pruszcz Gdański
Wysłany: 2011-04-13, 01:22   

Następne

Zdjęcie0041.jpg
Plik ściągnięto 29634 raz(y) 93,38 KB

 
 
 
naziir 

Wiek: 48
Dołączył: 09 Kwi 2011
Posty: 46
Skąd: Pruszcz Gdański
Wysłany: 2011-04-13, 01:23   

kolejne

Zdjęcie0042.jpg
Plik ściągnięto 29632 raz(y) 83,36 KB

 
 
 
naziir 

Wiek: 48
Dołączył: 09 Kwi 2011
Posty: 46
Skąd: Pruszcz Gdański
Wysłany: 2011-04-13, 01:25   

Niektóre strasznie już zaniedbane...

Zdjęcie0035.jpg
Plik ściągnięto 29629 raz(y) 104,41 KB

 
 
 
naziir 

Wiek: 48
Dołączył: 09 Kwi 2011
Posty: 46
Skąd: Pruszcz Gdański
Wysłany: 2011-04-13, 01:26   

ale trwają...

Zdjęcie0034.jpg
Plik ściągnięto 29627 raz(y) 101,75 KB

 
 
 
naziir 

Wiek: 48
Dołączył: 09 Kwi 2011
Posty: 46
Skąd: Pruszcz Gdański
Wysłany: 2011-04-13, 13:55   

matt honda napisał/a:
odwiedzając to miejsce wielekroć po sprzataniu,znajdowałem tam i postępującą dewastacje,ale i kamienie sładane na grobach,wiesz żydzi nie składają kwiatów.
były tam też i znicze,a więc miejsce żyje.


rzeczywiście dewastacja postępuje na tym cmentarzu, już chyba nie sposób odnaleźć całej tablicy, ale fakt - są znicze i kamienie na grobach. Żal ściska że takie miejsce zamienia się w ruinę.
 
 
 
naziir 

Wiek: 48
Dołączył: 09 Kwi 2011
Posty: 46
Skąd: Pruszcz Gdański
Wysłany: 2011-04-13, 14:06   

matt honda napisał/a:
a co do skarszew,hmmm to małe zagłębie do eksploracji:) ktoś ci podpowie zapewne:) oj bogate,bogate...


też lubię eksplorować, na poszukiwaniach w Skarszewach byłem tylko raz i w dodatku krótko, i nic nie znalazłem. A szkoda, chętnie obejrzał bym swoje znalezisko w Muzeum Skarszewskim.
Co do miejsc poszukiwań, to chętnie wymienię się informacjami (łącznie z namiarem z GPSa), interesują mnie właśnie Skarszewy i okolicę, a oferuję kilka swoich miejsc (to moje "pewniaki", z nich nigdy nie wracam z pustymi rękami).
Chętnie też pokaże co w tych miejscach znalazłem. Zainteresowani - piszcie do mnie.
 
 
 
naziir 

Wiek: 48
Dołączył: 09 Kwi 2011
Posty: 46
Skąd: Pruszcz Gdański
Wysłany: 2011-04-13, 14:19   

:idea: właśnie! a może znajdzie się ktoś na wspólną wyprawę eksploracyjną, ja chętnie pobiegam z kimś po polach i lasach, w razie coś proszę o kontakt :mrgreen:
 
 
 
Wyświetl posty z ostatnich:   
Odpowiedz do tematu
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz załączać plików na tym forum
Możesz ściągać załączniki na tym forum
Dodaj temat do Ulubionych
Wersja do druku

Skocz do:  

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group

Partnerzy WFG

ibedeker.pl