Wolne Forum Gdańsk Strona Główna Wolne Forum Gdańsk
Forum miłośników Gdańska

FAQFAQ  SzukajSzukaj  UżytkownicyUżytkownicy  GrupyGrupy
RejestracjaRejestracja  ZalogujZaloguj

Poprzedni temat «» Następny temat
Przesunięty przez: feyg
2009-02-09, 19:18
Gołębiewo Wielkie - rosyjsko pruski pomnik
Autor Wiadomość
ezet 

Pomógł: 15 razy
Dołączył: 02 Paź 2008
Posty: 1604
Skąd: Pomorze Gdańskie
Wysłany: 2009-02-07, 21:37   Gołębiewo Wielkie - rosyjsko pruski pomnik

Marek Fota

GOŁĘBIEWO WIELKIE, PŁOCICZNO. W OCZEKIWANIU NA PRZYPADEK i opiekę konserwatorską

GOŁĘBIEWO

Dzisiaj tym, którzy rozglądają się podczas jazdy samochodem już się nie rzuca w oczy, więcej, nawet jeśli wiedzą gdzie patrzeć, nie dojrzą nic. Jeszcze w latach sześćdziesiątych jaśniała z daleka bryła rumowiska, biała na tle ciemnego lasu, z szerokim przedpolem ciągnącym się niemal do drogi. Ale to było zanim wyprostowano asfaltowe zakola szosy, i tak jak nieuregulowane w XIX wieku rzeki, nie miała ona jeszcze swoich oderwanych od głównego nurtu płowiejących i zarastających zakrętów, na których dzisiaj ktoś nieśpieszny może, jeśli zechce, odetchnąć, napić się herbaty z termosu i zastanowić. W tamtych czasach, bardziej jeszcze wozów konnych niż automobili, szybkość 70 km na godzinę była prędkością graniczną, miał zatem czas pan Probe, zakładowy szofer dyrektora Polmosu i kierowca garbatej warszawy z kanapą ze skaju, by widząc z daleka ruinę mówić o grobowcu tutejszego junkra i upodobaniu do wzniesienia dobrze nadającego się na pochówek właściciela dóbr. Niektórzy jeszcze teraz w to wierzą. Podkopują fundamenty z ciekawości, z chciwości, rozbierają tajemnicę. Właściwie już jest niema i prawie niewidoczna. Pogubiła swoje kamienie po wykrotach, pozabierała na nowe fundamenty i lica domów, dała się rozgrabić i zapomnieć. A przecież także wtedy ta pamięć musiała dotyczyć czegoś bardzo dawnego i z innej epoki, z czasów gdy Rosjanie po raz drugi, po wojnach północnych, pojawili się na Pomorzu zostawiając na pamiątkę nazwy kilku wsi i dając trwałe imię Kociewiu. Tej jesieni, jak w poprzednich latach pochylone ku drodze ustronie coraz bardziej porasta gęstymi krzewami, głogiem, bzem i brzozą, tylko na samym płaskowyżu, przed ścianą starszego lasu świeci skrawkiem łąki. Na jej krańcu, wśród splątanych chaszczy, odnaleźć można kilkanaście ociosanych kamieni związanych zaprawą w plan kwadratu, podstawę tamtego pomnika.
Późną wiedzę, jak czasami bywa, przyniósł przypadek. Wydobył na światło kawałek tamtej przestrzeni, pewnie i jednoznacznie, pozwolił odczytać inskrypcje.
DEN HIER RUHENDEN KRIEGERN ZUM EHRENDEN GEDACHTNIS
EIN DENKMAL DER PREUSSISCH-RUSSISCHEN WAFFENBRUDERSZAFT 1813-1814
ВЪ ПАМЯТЬ РУССКО ПРУССКОГО Р… СОЮЗА 1813-1814
….KRIEGERVEREIN…

Więc jednak grób, cmentarz lub zbiorowa mogiła żołnierzy koalicji antynapoleońskiej, Prusaków i Rosjan. Skąd? Z jakich potyczek? Jakich formacji? Dlaczego tutaj, w Gołębiewie? Pytania może już na zawsze otwarte. Tak jak w przypadku mogiły francuskiej pod Starogardem zwanej Francuską Górą. I jak przy wyorywanych jeszcze przed pierwszą wojną na zblewskich polach szkieletach płytko zasypanych żołnierzy Napoleona.
Jedyny czytelny wyraz na zdjęciu trzeciej tablicy pozwala na ustalenie inicjatora i przybliżone datowanie. Towarzystwa Wojaków (Kriegervereins) w Prusach powstają po wojnie prusko-francuskiej, na Pomorzu większość w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku. Stylistyka i sztafaż pomnika każą widzieć podobieństwa do innych kamiennych budowli, pierwszowojennych, chociażby na cmentarzu wojskowym w Starogardzie. Gołębiewski obelisk był jednak starszy, w czasie pierwszej wojny oba narody stały po przeciwnych stronach frontu i taki pomnik w tamtych czasach byłby czymś niepolitycznym. Zatem data budowy to najoględniej okres 1870/1890-1914. Rzadka widokówka z oficyny starogardzkiego fotografa Carla Heinricha została wydana około 1910 roku. Przedstawia kamienny pomnik, w górnej części zbudowany na kształt wysokiej piramidy, dolna w formie cokołu na planie kwadratu mieści w symetrycznym podziale na trzy pola tablice z napisami. Całość posadowiona na trzech wysokich stopniach w otoczeniu kamiennych słupków połączonych łańcuchami, a wszystko to na schodkowatym kamiennym podniesieniu. Na kolorowych zdjęciach stan obecny miejsca i pomnika.

Feyg: Ciąg dalszy artykułu znajdziecie :arrow: TU

0002.jpg
Plik ściągnięto 40460 raz(y) 33,25 KB

0228.jpg
Plik ściągnięto 40460 raz(y) 22,03 KB

Obraz 256.jpg
Plik ściągnięto 40460 raz(y) 42,49 KB

Obraz 262.jpg
Plik ściągnięto 40460 raz(y) 38,68 KB

Obraz 253.jpg
Plik ściągnięto 40460 raz(y) 44,54 KB

Ostatnio zmieniony przez feyg 2009-02-09, 22:15, w całości zmieniany 4 razy  
 
 
Czesiek 

Pomógł: 1 raz
Wiek: 71
Dołączył: 28 Wrz 2008
Posty: 29
Skąd: Langfuhr
Wysłany: 2009-02-08, 13:02   Pomnik w Gołębiewie

"Więc jednak grób, cmentarz lub zbiorowa mogiła żołnierzy koalicji antynapoleońskiej, Prusaków i Rosjan."
Jak pamiętają "Starzy Górale" zamieszkali w okolicy, w 1945 Rosjanie uwazając że jest to pomnik niemiecki, strzelali do niego z armat lub możdzierzy, ponieważ to nie pomogło - była to mocna i duża budowla, podłożono ładunki wybuchowe i "buch". Pozostałości po pomniku zostały "rozwleczone" przez miejscowych gospodarzy.
Podobny los miał spotkać też figurę "bożą mękę" która stoi po drugiej stronie drogi. Zwalono tylko postać świętego. Figura stoi do dzisiaj z odnowionym świętym.
 
 
 
Czesiek 

Pomógł: 1 raz
Wiek: 71
Dołączył: 28 Wrz 2008
Posty: 29
Skąd: Langfuhr
Wysłany: 2009-02-08, 18:52   

Cytat:
DEN HIER RUHENDEN KRIEGERN ZUM EHRENDEN GEDACHTNIS
EIN DENKMAL DER PREUSSISCH-RUSSISCHEN WAFFENBRUDERSZAFT 1813-1814
ВЪ ПАМЯТЬ РУССКО ПРУССКОГО Р… СОЮЗА 1813-1814
….KRIEGERVEREIN…
]

Na trzeciej tablicy był napis:"
ERRICHTET VOM SOBBOWITZER KRIEGERVEREIN A.D. 1911
Fundatorem i pomysłodawcą pomnika był zamieszkały w SENSLAU (Żelisławki)
"Rittergutsbezitser Leutnant d.R.a.D. Link" potomek rodziny Link włascicieli Żelisławek
 
 
 
Czesiek 

Pomógł: 1 raz
Wiek: 71
Dołączył: 28 Wrz 2008
Posty: 29
Skąd: Langfuhr
Wysłany: 2009-02-08, 19:12   

Tal wyglądał pomnik wg szkicu przed 1939.

golmkau_1939.jpg
golmkau_denkmal
Plik ściągnięto 40486 raz(y) 110,08 KB

 
 
 
potas 

Pomógł: 1 raz
Dołączył: 26 Paź 2008
Posty: 26
Skąd: Gdańsk
Wysłany: 2009-02-08, 20:12   

Wielkie dzięki. Więc już mamy wydatowanie bez mądrzenia się:) Naiwne pytanie: czy pomnik (a właściwie jego reszta) podlega ochronie konserwatorskiej?
 
 
Słowianin 


Dołączył: 18 Sty 2009
Posty: 41
Skąd: Pelplin
Wysłany: 2009-02-08, 21:50   

Może powiem ogólnikowo, ale w Polsce wszystko podlega ochronie konserwatorskiej. Pomnik zapewne znajduje się na ich liście. Wystarczy napisać do WKZ i wszystko będzie jasne. Tylko zapewne brak pieniędzy, żeby się tym zająć.
 
 
 
feyg 


Pomógł: 50 razy
Wiek: 53
Dołączył: 10 Maj 2008
Posty: 4792
Skąd: Gdynia Mały Kack
Wysłany: 2009-02-10, 10:53   

Ciekawe miejsce z okolic Gołębiewa : mapa z 1909 roku

Gołębiewo mapa 1.jpg
Plik ściągnięto 40311 raz(y) 148,86 KB

Gołębiewo mapa 2.jpg
Plik ściągnięto 40311 raz(y) 142,35 KB

_________________
Kto głośny jak dzwon, ten pusty jak on...
Ostatnio zmieniony przez feyg 2009-02-10, 22:03, w całości zmieniany 1 raz  
 
 
Pumeks
[Usunięty]

Wysłany: 2009-02-10, 14:39   

Słowianin napisał/a:
Może powiem ogólnikowo, ale w Polsce wszystko podlega ochronie konserwatorskiej. Pomnik zapewne znajduje się na ich liście. Wystarczy napisać do WKZ i wszystko będzie jasne. Tylko zapewne brak pieniędzy, żeby się tym zająć.


W rejestrze zabytków jest tylko zespół dworsko-parkowy z folwarkiem w Gołębiewie Średnim. Nie wiem, gdzie dokładnie zlokalizowany jest ten pomnik, bo jedyna możliwość, że podlega on ochronie, jest wtedy, jeśli na tym terenie obowiązuje jakiś miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego i obiekt został do niego wpisany jako podlegający ochronie. Jeśli jest inaczej, czyli: a) plan nie został sporządzony, lub b) plan obowiązuje, ale pomnik nie został w nim wyszczególniony jako obiekt chroniony, to znaczy, że można z nim zrobić, co się chce. Tak czy siak, najlepiej dla pomnika byłoby, gdyby ktoś wystąpił do konserwatora z wnioskiem o wpis do rejestru.
 
 
ezet 

Pomógł: 15 razy
Dołączył: 02 Paź 2008
Posty: 1604
Skąd: Pomorze Gdańskie
Wysłany: 2009-02-10, 19:57   

Według mnie jest to figura (trójkąt zwieńczony kółkiem) przed Gołębiewem Średnim (Mttl. Golmkau) po drugiej stronie liczby "96" i majątku ziemskiego (Gut). Mapa z czasów WMG, zbiór własny.

Gołębiewo Wielkie.jpg
Plik ściągnięto 40271 raz(y) 37,93 KB

 
 
potas 

Pomógł: 1 raz
Dołączył: 26 Paź 2008
Posty: 26
Skąd: Gdańsk
Wysłany: 2009-02-10, 21:33   

Tak, to jest to miejsce. Ale jeśli mnie wzrok nie myli, na południe od pomnika za ścieżką jest zaznaczona kwatera cmentarna?
 
 
Pumeks
[Usunięty]

Wysłany: 2009-02-10, 21:49   

Nie sądzę, żeby w takim razie pomnik mieścił się w granicach zespołu dworsko-pałacowego. Czyli należałoby sprawdzić w urzędzie gminy (w Trąbkach Wlk.?), czy na tym terenie obowiązuje jakiś MPZP. Jeśli nie - to obiekt nie jest chroniony.
 
 
ezet 

Pomógł: 15 razy
Dołączył: 02 Paź 2008
Posty: 1604
Skąd: Pomorze Gdańskie
Wysłany: 2009-02-10, 21:59   

Niestety, mam tylko sektory tej mapy, bez legendy. Krzyżyk w kwadraciku rzeczywiście może sugerować miejsce pochówku.

Gołębiewo pomnik.jpg
Plik ściągnięto 40236 raz(y) 69,14 KB

Ostatnio zmieniony przez ezet 2009-02-10, 22:02, w całości zmieniany 1 raz  
 
 
feyg 


Pomógł: 50 razy
Wiek: 53
Dołączył: 10 Maj 2008
Posty: 4792
Skąd: Gdynia Mały Kack
Wysłany: 2009-02-10, 22:01   

W takim razie naprawiam swój błąd, ale w takim razie ciekaw jestem co kryje się pod pod pierwszym członem skrótu "Erb. Bgr." (Begräbnis) czy nie są to przypadkiem owe płytkie groby z czasów napoleońskich?. Na cytowanym arkuszy naliczyłem w sumie cztery takie miejsca.

Gołębiewo lotnicze.jpg
źródło: Zumi
Plik ściągnięto 40232 raz(y) 93,92 KB

_________________
Kto głośny jak dzwon, ten pusty jak on...
 
 
ezet 

Pomógł: 15 razy
Dołączył: 02 Paź 2008
Posty: 1604
Skąd: Pomorze Gdańskie
Wysłany: 2009-02-11, 11:18   

feyg napisał/a:
Ciekawe miejsce z okolic Gołębiewa : mapa z 1909 roku


Poniżej inne miejsce z tej mapy, gdzie obecnie są ruiny pomnika. Zaznaczony jest tu cmentarz (?), a pomnika nie ma. Podpis do mapy:"1877_Sobbowitz_1909" zapewne oznacza, że została opracowana w 1909 r. na podstawie starszej mapy, z 1877 r. Wniosek z tego, iż albo aktualizując mapę nie zaznaczono pomnika, albo powstał on po 1909 roku. Stawiam na lata 1913 i 1914 (początek roku) jako czas postawienia pomnika - w stulecie walk o Danzig.

Cytat:
...ale w takim razie ciekaw jestem co kryje się pod pod pierwszym członem skrótu "Erb. Bgr." (Begräbnis) czy nie są to przypadkiem owe płytkie groby z czasów napoleońskich?


Feyg, jak już zauważyłeś, są to dwa różne obiekty. W oryginale podane przez Ciebie określenie: "Erb. Bgr." nie ma po "Erb" kropki, a myślnik. Jest to zatem Erbbegräbniß - cmentarz rodowy.

1877_Sobbowitz_1909.jpg
Plik ściągnięto 40172 raz(y) 64,18 KB

1877_Sobbowitz_1909 detal.jpg
Plik ściągnięto 40172 raz(y) 37,86 KB

 
 
Czesiek 

Pomógł: 1 raz
Wiek: 71
Dołączył: 28 Wrz 2008
Posty: 29
Skąd: Langfuhr
Wysłany: 2009-02-11, 15:22   

Cytat:

Na trzeciej tablicy był napis:"
ERRICHTET VOM SOBBOWITZER KRIEGERVEREIN A.D. 1911
Fundatorem i pomysłodawcą pomnika był zamieszkały w SENSLAU (Żelisławki)
"Rittergutsbezitser Leutnant d.R.a.D. Link" potomek rodziny Link włascicieli Żelisławek

Data postawienia pomnika oscyluje na około 1911r.
Groby były badane przez "Muzeum Prowinjonalne" w Danzigu w lato 1910r.
 
 
 
Wyświetl posty z ostatnich:   
Odpowiedz do tematu
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz załączać plików na tym forum
Możesz ściągać załączniki na tym forum
Dodaj temat do Ulubionych
Wersja do druku

Skocz do:  

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group

Partnerzy WFG

ibedeker.pl